1393 / 11 / 18، 02:32 عصر
نقش ژنتيک در اختلالات شنوايي جنين
پنج عفونت مادرزادي شناخته‌شده که ابتلا به آنها در حين بارداري با احتمال بروز نقايص حسي از جمله مشکلات شنوايي و بينايي همراه است.اگر پدر يا مادري دچار ناشنوايي ژنتيکي باشند بسته به اين که ژن عامل اين اختلال در آنها غالب يا مغلوب باشد، فرزندشان نيز حتي با وجود ناشنوايي يکي از والدين، با اين نارسايي به دنيا خواهد آمد. اين طور نيست که اختلالات شنوايي هميشه زمينه ژنتيکي داشته باشد، بلکه در بسياري موارد از بيماري‌ها يا عوارضي ناشي مي‌شود که براي مادر طي بارداري رخ مي‌دهد. توجه داشته باشيد که اختلالات شنوايي اگر ساختاري و ناشي از بدشکلي يا نقايصي در شکل‌ظاهري گوش باشد حتي پيش از تولد از طريق سونوگرافي قابل تشخيص است، اما مشکل ناشنوايي يا اختلالات شنوايي مادرزادي زماني پيچيده‌تر مي‌شود که به نقايص عملکردي گوش باز مي‌گردد و حتي در ماه‌هاي پس از تولد نيز قابل شناسايي نيست، بلکه با افزايش سن کودک بروز پيدا مي‌کند، اما چه عواملي منجر به بروز اختلالات شنوايي مادرزادي مي‌شود؟
به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از پایگاه خبری سلامت، دکتر زهرا جعفري، متخصص شنوايي‌شناسي و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي ايران در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: عوامل متعددي در بروز کم شنوايي مادرزادي نقش دارد که از مهم‌ترين آنها مي‌توان به ابتلاي مادر به برخي بيماري‌ها و عفونت‌هاي ويروسي ـ بويژه در سه ماهه اول بارداري ـ مصرف داروهاي مسموميت‌زا براي گوش در ماه‌هاي اول بارداري، سابقه خانوادگي کم‌شنوايي، ازدواج فاميلي از نوع اول مانند پسرخاله، دختر‌خاله و تولد زودرس اشاره کرد. رئيس انجمن علمي شنوايي‌شناسي ايران اظهارداشت: در حين تولد نوزاد نيز بروز مشکلاتي مانند دير به دنيا آمدن، بروز کمبود اکسيژن يا خفگي، بيلي‌روبين بالاي خون (بيلي‌روبين نوعي ترکيب صفراوي بوده که بالا رفتن آن نشانه بروز زردي در نوزاد است)، بويژه در موارد نياز به تعويض خون و برخي عفونت‌هاي بيمارستاني در ايجاد کم‌شنوايي نقش دارند. اين متخصص آسيب‌شناسي عصبي توضيح مي‌دهد: پنج عفونت مادرزادي شناخته‌شده که ابتلا به آنها در حين بارداري با احتمال بروز نقايص حسي از جمله مشکلات شنوايي و بينايي همراه است شامل توکسوپلاسموز (بيماري انگلي که معمولا از طريق استفاده از گوشت خام يا نيمه‌خام و شير غيرپاستوريزه منتقل مي‌شود)، سرخجه، سيتومگالوويروس (مهم‌ترين عفونت داخل رحمي در خانم‌هاست که در صورت ابتلاي باردار از طريق خون مادر به جنين منتقل مي‌شود) و زونا مي‌شود. ابتلا به اين بيماري‌ها، بويژه در سه ماهه اول بارداري به بروز نقايص حرکتي و حسي از جمله اختلالات شنوايي مي‌انجامد.
اختلالات شنوايي در دوران جنيني قابل تشخيص نيست؟
به گفته دکتر جعفري در صورتي که يکي از والدين، مبتلا به کم‌شنوايي ارثي (به واسطه ژن کم شنوايي از نوع غالب) باشد، آن را به نيمي از فرزندان خود نيز انتقال مي‌دهد. در حالي که در انواع کم‌شنوايي ژنتيکي از نوع مغلوب، وجود ژن کم شنوايي در هر دو والد لازم است. اين شنوايي‌شناس درباره امکان بررسي اختلالات شنوايي مادرزادي در دوران بارداري از طريق سونوگرافي مي‌گويد: ساختار گوش و حس شنوايي از جمله اعضايي در بدن بوده که به طور مداوم در حال رشد و تکامل است. اين رشد و تکامل پس از تولد نيز ادامه دارد که لازمه آن، خوب شنيدن و خوب گوش دادن است. به طوري که روند تکاملي مناطق مرتبط با شنوايي در ساقه مغز تا سه سالگي و در قشر مغز تا شانزده سالگي ادامه دارد. وي توضيح مي‌دهد: اگر بدشکلي يا نقايص مادرزادي در شکل ظاهري اجزاي گوش وجود داشته باشد، ممکن است بتوان در ماه‌هاي آخر بارداري با سونوگرافي آنها را رديابي کرد، اما وقتي اجزاي تشکيل‌دهنده گوش و راه‌هاي عصبي از نظر شکل ظاهري و ساختاري مشکلي ندارد، سونوگرافي و ابزار ديگري در دسترس نيست که بتوان اين مشکلات را قبل از تولد و حتي ماه‌هاي پس از تولد، تشخيص داد و شناسايي اختلالات شنوايي فقط با افزايش سن نوزاد و مشاهده رفتارهاي شنوايي کودک در مقايسه با نوزادان طبيعي ممکن است.
پيشگيري از کم‌شنوايي مادرزادي
به گفته دکتر جعفري، بي‌شک مراقبت مادران باردار از خود براي مبتلانشدن به بيماري‌هايي که با کم شنوايي و مشکلات حسي ـ حرکتي همراه است، استفاده نکردن از خانواده دارويي مايسين‌ها مانند جنتامايسين و کانامايسين که براي گوش مسموميت‌زاست، دوري از محيط‌هايي با سر و صداي بسيار بلند و آزاردهنده، پرهيز از استرس و نگراني و خودداري از ازدواج‌هاي فاميلي از نکات مهم پيشگيري محسوب مي‌شود. رئيس انجمن شنوايي‌شناسي ايران درباره درمان اختلالات شنوايي مادرزادي مي‌گويد: کم‌شنوايي‌هاي مادرزادي معمولا از نوع حسي ـ عصبي است؛ يعني معمولا حلزون گوش داخلي و اعصاب شنوايي را درگير مي‌کند. اکنون براي اين نوع مشکلات شنوايي، درمان دارويي يا جراحي موثري وجود ندارد. در اين گونه موارد، استفاده از سمعک يا کاشت حلزون (در کم‌شنوايي‌هاي شديد تا عميق) و شرکت در جلسات طولاني‌مدت توانبخشي و آموزش مهارت‌هاي شنوايي و گفتار مي‌تواند کودک را به جامعه عادي برگرداند و شرايط يک زندگي مستقل را براي وي فراهم کند. به خاطر داشته باشيد تشخيص زودهنگام کم‌شنوايي (قبل از سه ماهگي) و استفاده مفيد و بموقع از سمعک و بهره‌گيري از برنامه‌هاي توانبخشي شنوايي و گفتار تا قبل از شش ماهگي در درمان و کنترل عوارض پيچيده‌تر اختلالات شنوايي در کودک بسيار موثر است.
به گزارش"انجمن آرپی، لبر و اشتارگات در ایران" به نقل از پایگاه خبری سلامت، دکتر زهرا جعفري، متخصص شنوايي‌شناسي و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي ايران در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: عوامل متعددي در بروز کم شنوايي مادرزادي نقش دارد که از مهم‌ترين آنها مي‌توان به ابتلاي مادر به برخي بيماري‌ها و عفونت‌هاي ويروسي ـ بويژه در سه ماهه اول بارداري ـ مصرف داروهاي مسموميت‌زا براي گوش در ماه‌هاي اول بارداري، سابقه خانوادگي کم‌شنوايي، ازدواج فاميلي از نوع اول مانند پسرخاله، دختر‌خاله و تولد زودرس اشاره کرد. رئيس انجمن علمي شنوايي‌شناسي ايران اظهارداشت: در حين تولد نوزاد نيز بروز مشکلاتي مانند دير به دنيا آمدن، بروز کمبود اکسيژن يا خفگي، بيلي‌روبين بالاي خون (بيلي‌روبين نوعي ترکيب صفراوي بوده که بالا رفتن آن نشانه بروز زردي در نوزاد است)، بويژه در موارد نياز به تعويض خون و برخي عفونت‌هاي بيمارستاني در ايجاد کم‌شنوايي نقش دارند. اين متخصص آسيب‌شناسي عصبي توضيح مي‌دهد: پنج عفونت مادرزادي شناخته‌شده که ابتلا به آنها در حين بارداري با احتمال بروز نقايص حسي از جمله مشکلات شنوايي و بينايي همراه است شامل توکسوپلاسموز (بيماري انگلي که معمولا از طريق استفاده از گوشت خام يا نيمه‌خام و شير غيرپاستوريزه منتقل مي‌شود)، سرخجه، سيتومگالوويروس (مهم‌ترين عفونت داخل رحمي در خانم‌هاست که در صورت ابتلاي باردار از طريق خون مادر به جنين منتقل مي‌شود) و زونا مي‌شود. ابتلا به اين بيماري‌ها، بويژه در سه ماهه اول بارداري به بروز نقايص حرکتي و حسي از جمله اختلالات شنوايي مي‌انجامد.
اختلالات شنوايي در دوران جنيني قابل تشخيص نيست؟
به گفته دکتر جعفري در صورتي که يکي از والدين، مبتلا به کم‌شنوايي ارثي (به واسطه ژن کم شنوايي از نوع غالب) باشد، آن را به نيمي از فرزندان خود نيز انتقال مي‌دهد. در حالي که در انواع کم‌شنوايي ژنتيکي از نوع مغلوب، وجود ژن کم شنوايي در هر دو والد لازم است. اين شنوايي‌شناس درباره امکان بررسي اختلالات شنوايي مادرزادي در دوران بارداري از طريق سونوگرافي مي‌گويد: ساختار گوش و حس شنوايي از جمله اعضايي در بدن بوده که به طور مداوم در حال رشد و تکامل است. اين رشد و تکامل پس از تولد نيز ادامه دارد که لازمه آن، خوب شنيدن و خوب گوش دادن است. به طوري که روند تکاملي مناطق مرتبط با شنوايي در ساقه مغز تا سه سالگي و در قشر مغز تا شانزده سالگي ادامه دارد. وي توضيح مي‌دهد: اگر بدشکلي يا نقايص مادرزادي در شکل ظاهري اجزاي گوش وجود داشته باشد، ممکن است بتوان در ماه‌هاي آخر بارداري با سونوگرافي آنها را رديابي کرد، اما وقتي اجزاي تشکيل‌دهنده گوش و راه‌هاي عصبي از نظر شکل ظاهري و ساختاري مشکلي ندارد، سونوگرافي و ابزار ديگري در دسترس نيست که بتوان اين مشکلات را قبل از تولد و حتي ماه‌هاي پس از تولد، تشخيص داد و شناسايي اختلالات شنوايي فقط با افزايش سن نوزاد و مشاهده رفتارهاي شنوايي کودک در مقايسه با نوزادان طبيعي ممکن است.
پيشگيري از کم‌شنوايي مادرزادي
به گفته دکتر جعفري، بي‌شک مراقبت مادران باردار از خود براي مبتلانشدن به بيماري‌هايي که با کم شنوايي و مشکلات حسي ـ حرکتي همراه است، استفاده نکردن از خانواده دارويي مايسين‌ها مانند جنتامايسين و کانامايسين که براي گوش مسموميت‌زاست، دوري از محيط‌هايي با سر و صداي بسيار بلند و آزاردهنده، پرهيز از استرس و نگراني و خودداري از ازدواج‌هاي فاميلي از نکات مهم پيشگيري محسوب مي‌شود. رئيس انجمن شنوايي‌شناسي ايران درباره درمان اختلالات شنوايي مادرزادي مي‌گويد: کم‌شنوايي‌هاي مادرزادي معمولا از نوع حسي ـ عصبي است؛ يعني معمولا حلزون گوش داخلي و اعصاب شنوايي را درگير مي‌کند. اکنون براي اين نوع مشکلات شنوايي، درمان دارويي يا جراحي موثري وجود ندارد. در اين گونه موارد، استفاده از سمعک يا کاشت حلزون (در کم‌شنوايي‌هاي شديد تا عميق) و شرکت در جلسات طولاني‌مدت توانبخشي و آموزش مهارت‌هاي شنوايي و گفتار مي‌تواند کودک را به جامعه عادي برگرداند و شرايط يک زندگي مستقل را براي وي فراهم کند. به خاطر داشته باشيد تشخيص زودهنگام کم‌شنوايي (قبل از سه ماهگي) و استفاده مفيد و بموقع از سمعک و بهره‌گيري از برنامه‌هاي توانبخشي شنوايي و گفتار تا قبل از شش ماهگي در درمان و کنترل عوارض پيچيده‌تر اختلالات شنوايي در کودک بسيار موثر است.