مباحث وموضوعات مذهبی واجتماعی و...

[مصطفی]

چرا به امام زمان «قائم‌آل‌محمد» گفته می‌شود؟

یونس‌بن‌عبدالرحمن از امام کاظم علیه‌السلام پرسید: آیا تو همان قائم به حق هستی؟ آن حضرت فرمود: «آری، من قائم به حق هستم، اما آن قائم به حقی که زمین را از دشمنان خدا پاک می‌کند و آن را پر از عدل و داد می‌کند، پس از آنکه پر از ظلم و جور شده است، او پنجمین فرزند از اولاد من است که غیبتش طولانی خواهد شد».[۱]
عبدالعظیم حسنی به امام جواد علیه‌السلام گفت: من امیدوارم که تو همان قائم از اهل بیت باشی که زمین را پر‌ از عدل و داد می‌کند، همان گونه که پراز جور و ستم شده است. آن حضرت در پاسخ او فرمود: «ای ابوالقاسم! هریک از ما قائم به امر خدا و هدایت‌کننده به سوی دین می‌باشد، اما آن قائمی که خداوند به وسیله او زمین را از اهل کفر پاک می‌گرداند، همان است که ولادتش بر مردم مخفی شده است و از نظرها غایب خواهد شد».[۲]

بنا بر این روایات تمام معصومین علیهم‌السلام دارای این صفت هستند، اما این لقب مخصوص امام زمان است و در بیشتر احادیثی مربوط به ایشان، این لقب درباره وجود مقدس امام زمان به کار رفته است. در شرح این لقب سخنانی گفته شده است که به جهت اختصار، به ذکر چند مورد بسنده می‌کنیم‌:

۱. قیام و حمایت از دین
امام حسین علیه‌السلام فرمود: «مرد عربی پس از مسلمان‌شدن، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسید. آیا پس از تو پیامبر هست؟ ایشان فرمود: نه، من خاتم پیامبران هستم، اما بدان که پس از من امامانی از نسل من خواهند بود که قائم به قسط هستند و تعدادشان، همان تعداد نقبای بنی‌اسرائیل است؛‌ اولین آنها علی‌بن‌ابی‌طالب است که امام و خلیفه پس از من و نُه نفر از صلب این است ـ و در همان حال دست به سینه‌ام گذارد ـ و قائم، نهمین فرد از آنهاست که در آخرالزمان، برای دین قیام می‌کند، همان‌گونه که من در نخستین روز برای دین چنین کردم...».[۳]

۲. قیام به شمشیر
علقمه‌بن‌محمد حضرمی می‌گوید: از امام صادق علیه‌السلام خواستم نام امامان را به من بگوید. آن حضرت فرمود: «از گذشتگان، علی‌بن‌ابی‌طالب، حسن، حسین، علی‌بن‌الحسین، محمدبن علی، سپس خودم». عرض کردم: یابن رسول الله! پس از تو کیست؟ فرمود: «من به فرزندم، موسی وصیت کردم که او پس از من است». عرض کردم: و پس از موسی چه کسی خواهد بود؟ فرمود: «فرزند او علی است که رضا لقب گرفته است و پس از او فرزندش محمد و پس از محمد، فرزندش علی و پس از علی، فرزندش حسن و فرزند حسن، مهدی». سپس افزود: پدرم از پدرش، از جد خود، از علی، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل کرده است: «قائم ما هرگاه خروج کند، سی‌صدوسیزده نفر به عدد رزمندگان جنگ بدر، گرد او جمع می‌شوند. پس زمانی که ظهور او فرا می‌رسد، شمشیری در غلاف، در مقابلش قرار دارد، فریاد برمی‌آورد: «قم یا ولی‌الله فاقتل أعداءالله؛ برخیز ای ولی خدا و دشمنان خدا را به قتل برسان».[۴]


۳. قیام پس از مردن نام او
صقربن‌ابی‌دلف می‌گوید: از ابوجعفر، امام جواد علیه‌السلام شنیدم که فرمود: «امام پس از من، فرزندم علی است، امر او، امر من است و گفتار او گفتار من و طاعتش، طاعت من است. امام پس از او، فرزندش حسن است، امر او امر پدرش، گفتار او گفتار پدرش و طاعت او، طاعت پدرش است». سپس سکوت کرد. عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! چه کسی پس از حسن، امام خواهد بود؟ امام جواد علیه‌السلام به شدت گریست، سپس فرمود:«پس از حسن، فرزند او قائم به حق، امام منتظر است». عرض کردم: یابن رسول‌الله! چرا به وی قائم گفته می‌شود؟ فرمود:«چون قیام می‌کند، پس از آنکه نام وی مرده باشد و بیشترین معتقدان به امامتش مرتد شده باشند».[۵]

ابوحمزه ثمالی می‌گوید: به ابوجعفر‌ محمد‌بن‌علی علیه‌السلام گفتم: ای فرزند رسول خدا! مگر همه شما قائم به حق نیستید؟ فرمود: چرا همین طور است. گفتم: پس چرا امام مهدی علیه‌السلام قائم نامیده شده است؟ آن حضرت در پاسخ فرمود:«هنگامی که جدم حسین به شهادت رسید، فرشتگان در درگاه خداوند به گریه و ضجه و ناله افتادند و گفتند: خدایا! تو درباره کسی که برگزیده و فرزند برگزیده‌ات را به قتل رسانده است، سکوت می‌کنی؟ ندا رسید: ای فرشتگانم! آرام باشید! قسم به عزت و جلالم! از آنها انتقام خواهم گرفت؛ اگرچه مدتی از این جرم و جنایت گذشته باشد. سپس حجاب‌ها را نسبت به فرزندان امام حسین علیه‌السلام از برابرشان کنارزده فرشتگان با دیدن امامان از نسل امام حسین علیه‌السلام بسیار شاد و خرسند گشتند و در میان آنها یک نفر ایستاده در حال نماز بود. ندارسید من به وسیله این قائم از آنها انتقام می‌گیرم».[۶]


در روایات دیگر به تعبیرات دیگری برخورد می‌کنیم که تقریباً شبیه به یکدیگرند مثل قائم بأمرالله،[۷] قائم بالقسط[۸]، قائم بالحق.[۹].


پی‌نوشت‌ها
۱. کفایه‌الاثر، علی‌بن‌محمد خراز رازی، ص ۲۶۵.

۲. همان، ص۲۷۸.

۳. همان، صص۳۳۸،۳۳۴،۱۷۳.

۴. همان، ص۲۶۳.

۵. همان، ص۲۷۹.

۶. علل‌الشرائع، شیخ صدوق، ص۱۶۰؛ معجم احادیث الامام المهدی، ص۳۱۰.

۷. معجم احادیث الامام المهدی، ج۵، ص۲۲۲.

۸. کفایه‌الاثر، علی‌بن‌محمد خراز رازی، ص۷۶.

۹. همان، ص۱۴۵.
» پورتال جامع مهدویت