مباحث وموضوعات مذهبی واجتماعی و...

[مصطفی]

معنا و فلسفه سلام كردن



(بسم الله الرحمن الرحیم)


معني سلام عليكم چيست؟ علت سلام دادن به همديگر چيست؟ آيا مي توان به جاي اين كلمه( سلام عليكم) از كلمه ديگري استفاده كرد؟
از جمله آداب و اخلاق اسلامي كه در قرآن كريم و روايات اسلامي بر آن تأكيد شده، سلام كردن است كه داراي تأثيرات مثبت فردي و اجتماعي و اخلاقي و رواني و فرهنگي فراواني است و رايحه خوش محبت و همدلي و ادب و تواضع را در فضاي جامعه منتشر مي سازد. در روايات، سلام كردن از عوالم مغفرت الهي شمرده شده است: «ان من موجبات المغفره بذل السلام و حسن الكلام؛ سلام كردن و خوب و زيبا سخن گفتن، موجب مغفرت و بخشش است» (ميزان الحكمه، ج 4، ص 534 ، ح 8836، چاپ دفتر تبليغات اسلامي). در برخي روايات كسي كه از سلام كردن خودداري كند، بخيل ترين فرد شمرده شده است: «ان ابخل الناس من بخل بالسلام؛ بخيل ترين فرد كسي است كه نسبت به سلام بخل بورزد» (همان، ح 8837). در روايتي پيامبر گرامي اسلام(ص) مي فرمايد: آيا مايليد شما را از بهترين اخلاق دنيا و آخرت آگاه سازم؟ اصحاب گفتند: بله يا رسول الله. حضرت فرمود: بهترين اخلاق در دنيا و آخرت، سلام كردن است (همان، ص 535 ، 8844). درباره اهميت سلام در روايتي چنين آمده است: «السلام سبعون حسنه، تسعه و تسعون للمبتدي و واحده للراد؛ سلام كردن 70 ثواب و حسنه دارد كه 69 ثواب آن متعلق به سلام كننده و يك ثواب آن بهره جواب سلام دهنده است» (همان، ص 536 ، ح 8849). در روايتي ديگر مي خوانيم: «ان السلام اسم من اسماء الله تعالي فأفشوه بينكم؛ سلام، اسمي از اسامي خداوند متعال است، پس آن را در بين خود منتشر و شايع كنيد» (همان، ح 8845). فرد سلام كننده، ادب و اخلاق و پايبندي و تعهد خود را نسبت به احكام دين و اخلاق الهي نشان مي دهد و وظيفه اي در برابر جواب دادن يا جواب ندادن فرد ديگر ندارد. البته چون سلام كردن مستحب و رد جواب آن واجب است اگر فردي عمدا از پاسخ به سلام و رد آن امتناع ورزد، مرتكب گناه شده است. مسأله جواب سلام به حدي مهم است كه در نماز هرگونه سخني غير جايز و مبطل نماز است ولي جواب سلام دادن با شرايط خاصش واجب و لازم است به گونه اي كه اگر فرد در نماز جواب سلام، سلام كننده را ندهد هر چند نمازش صحيح است ولي دچار گناه شده است [رجوع كنيد به توضيح المسائل، باب مبطلات نماز]. همچنين در روايتي آمده است: «البادي بالسلام بريء من الكبر؛ آغاز كننده به سلام، از تكبر و خود برتربيني مبرا و پيراسته است» (همان، ح 8848). البته در رساله هاي عمليه در باب امر به معروف و نهي از منكر آمده است كه اگر امر به معروف و نهي از منكر، با قطع رابطه و عبوس بودن و روي ترش كردن و در واقع تحريم عاطفي كردن فردي كه نسبت به معروف و كارهاي خير و دستورات دين بي تفاوت است و يا اهل منكر و انجام كارهاي ناشايست است، موجب تغيير برنامه و روش او يعني انجام معروف و ترك منكر او گردد. اين كار لازم و واجب است [تحريرالوسيله، امام خميني، كتاب امر به معروف و نهي از منكر، باب مراتب امر به معروف و نهي از منكر] و سلام نكردن نوعي بي اعتنايي و تحريم عاطفي است كه مي توان با آن امر به معروف و نهي از منكر نمود. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 1/100112286)» پرسمان دانشجویی